کد مطلب:276444 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:125
معنی نور
بدان كه «نور» اسم است برای چیزی كه خودش ظاهر است و اشیاء غیر خودش را ظاهر كند، چه ظهور و روشنی خودش از خودش باشد یا از غیر خود، آن را كسب كرده باشد. تعریف دیگری هم كه شده به این معنی برمی گردد كه گفته اند: نور چیزی است كه اشیاء به وسیله آن ظاهر می شود، چون ظاهر شدن اشیاء به وسیله آن فرع بر ظهور خودش می باشد، زیرا كه فاقد شی ء معطی آن نیست.
و امّا این كه در تعریف نور گفته شده: «الظاهر بنفسه المظهِر لغیره؛ به خودی خود ظاهر است و مظهِر غیر خودش». اگر منظور همین بیان ما باشد، تعریف درستی است ولی اگر مقصود این باشد كه ظهور نور از خودش هست و به غیر خودش تكیه ندارد، و ظهور اشیاء دیگر مستند به آن است - چنان كه باء سببیت در الظاهر بنفسه این معنی را می رساند - ناتمام و ممنوع است، زیرا كه لازمه اش آن است كه كلمه «نور» را بر غیر خداوند نتوان به طور حقیقی اطلاق كرد، پس این تعریف جامع افراد نیست.
[ صفحه 347]
نور - بنابر همه این تعاریف - كلّی مشكّكی است كه افراد آن متفاوت است، حدّ اعلای آن ذات اقدس خداوند است كه به خودی خود ظاهر است و غیر خودش را ظاهر كرده، و از حدّ و مرز ممكنات خارج است و آفریننده تمام انوار. و چه خوش گفته اند:
یا مَنْ هُوَ اخْتَفی لِفَرْطِ نُورِهِ
الظَّاهِرُ الباطِنُ فِی ظُهُورِهِ
ای آن كه بر اثر شدّت نورش مخفی شده ای؛ ظاهری كه در ظهور و آشكاری اش باطن است.
این نور نه جوهر است و نه عرض، بلكه آشكار كننده تمام جوهرها و عرض ها است، با این بیان اطلاق نور بر خداوند متعال در آیه: «اَللَّهُ نُورُ السَّمواتِ وَالأَرْضِ»؛ [1] خداوند نور آسمان ها و زمین است. هیچ نیازی به تكلّف و مجاز شمردن و امثال این ها ندارد، و همین گونه است دعایی كه در كتاب مهج الدعوات از نبی اكرم صلی الله علیه وآله روایت شده كه: «بِسْمِ اللَّهِ النُّورِ بِسْمِ اللَّهِ نُورٌ عَلی نُورٍ...». [2] و شرح این كلام جای دیگری دارد.
قسم دیگری از نور تحت عنوان «جوهر» واقع می شود كه مصداق اعلای آن وجود مقدس پیغمبر و حبیب ما حضرت محمد بن عبد اللَّه صلی الله علیه وآله می باشد كه خداوند متعال آن حضرت را مثل نور خود قرار داده است. وجود مقدّس امام علیه السلام نیز از همین قسم است، - چنان كه خواهد آمد - و از اقسام نور جوهر، عالم است و اقسام دیگری كه درجات مختلفی دارند.
قسم دیگری از نور در عنوان «عرض» وارد است، مانند: نور برق و چراغ و امثال این ها. باید توجّه داشت كه اطلاق نور بر همه این ها حقیقت است، و با این بیان واضح می شود كه در میان روایاتی كه در تفسیر آیه نور هست اختلافی نیست، زیرا كه هر یك از آن ها بیان یكی از مصادیق نور است، و اگر ترس طولانی شدن مطلب نبود حقّ تحقیق را در این جا ادا می كردم.
[ صفحه 348]
و امّا این كه در تعریف نور گفته شده: «الظاهر بنفسه المظهِر لغیره؛ به خودی خود ظاهر است و مظهِر غیر خودش». اگر منظور همین بیان ما باشد، تعریف درستی است ولی اگر مقصود این باشد كه ظهور نور از خودش هست و به غیر خودش تكیه ندارد، و ظهور اشیاء دیگر مستند به آن است - چنان كه باء سببیت در الظاهر بنفسه این معنی را می رساند - ناتمام و ممنوع است، زیرا كه لازمه اش آن است كه كلمه «نور» را بر غیر خداوند نتوان به طور حقیقی اطلاق كرد، پس این تعریف جامع افراد نیست.
[ صفحه 347]
نور - بنابر همه این تعاریف - كلّی مشكّكی است كه افراد آن متفاوت است، حدّ اعلای آن ذات اقدس خداوند است كه به خودی خود ظاهر است و غیر خودش را ظاهر كرده، و از حدّ و مرز ممكنات خارج است و آفریننده تمام انوار. و چه خوش گفته اند:
یا مَنْ هُوَ اخْتَفی لِفَرْطِ نُورِهِ
الظَّاهِرُ الباطِنُ فِی ظُهُورِهِ
ای آن كه بر اثر شدّت نورش مخفی شده ای؛ ظاهری كه در ظهور و آشكاری اش باطن است.
این نور نه جوهر است و نه عرض، بلكه آشكار كننده تمام جوهرها و عرض ها است، با این بیان اطلاق نور بر خداوند متعال در آیه: «اَللَّهُ نُورُ السَّمواتِ وَالأَرْضِ»؛ [1] خداوند نور آسمان ها و زمین است. هیچ نیازی به تكلّف و مجاز شمردن و امثال این ها ندارد، و همین گونه است دعایی كه در كتاب مهج الدعوات از نبی اكرم صلی الله علیه وآله روایت شده كه: «بِسْمِ اللَّهِ النُّورِ بِسْمِ اللَّهِ نُورٌ عَلی نُورٍ...». [2] و شرح این كلام جای دیگری دارد.
قسم دیگری از نور تحت عنوان «جوهر» واقع می شود كه مصداق اعلای آن وجود مقدس پیغمبر و حبیب ما حضرت محمد بن عبد اللَّه صلی الله علیه وآله می باشد كه خداوند متعال آن حضرت را مثل نور خود قرار داده است. وجود مقدّس امام علیه السلام نیز از همین قسم است، - چنان كه خواهد آمد - و از اقسام نور جوهر، عالم است و اقسام دیگری كه درجات مختلفی دارند.
قسم دیگری از نور در عنوان «عرض» وارد است، مانند: نور برق و چراغ و امثال این ها. باید توجّه داشت كه اطلاق نور بر همه این ها حقیقت است، و با این بیان واضح می شود كه در میان روایاتی كه در تفسیر آیه نور هست اختلافی نیست، زیرا كه هر یك از آن ها بیان یكی از مصادیق نور است، و اگر ترس طولانی شدن مطلب نبود حقّ تحقیق را در این جا ادا می كردم.
[ صفحه 348]
[1] سوره نور، آيه 16.
[2] مهج الدعوات: 7.